اهميت آزمايش هاي غربالگري را در ادامه مورد بررسي قرار مي دهيم غربالگري جنين و غربالگري نورادان داراي مراحل بسياري است كه در صورت لزم پزشك تشخيص خواهد داد كه انجام شود يا خير. در صورت لزم انجام اين مراحل از آزمايشات غربالگري داراي اهميت بسياري مي باشد.
مهمترين موردي كه در اهميت آزمايش هاي غربالگري مي توان به آن اشاره كرد اطمينان پيدا كردن از سلامت جنين و نوزاد مي باشد. شما مي توانيد با انجام اين آزمايشات در زمان مشخص خود از سلامت جنين و نوزاد خود مطمئن شويد.
براي اطلاعات بيشتر در ارتباط با مراحل آزمايش غربالگري مي توانيد مقاله آن را از سايت هاي طب مطالعه نماييد.
همانطور كه مي دانيد براي تمام بانوان به خصوص مادران يكي از حساس ترين دوران، دوران بارداري مي باشد كه به طور طبيعي اكثر مادران نگران سلامت جنين خود هستند. در نتيجه با انجام غربالگري نوزادان مي توانيد از سلامت جنين مطمئن شويد.
آزمايش غربالگري يكي از روش هايي است كه به كمك آن مادران باردار، هم از وضعيت از نظر سلامتي و هم از ابتلاي جنين خود به بيماري هاي مادرزادي و نواقص احتمالي مطلع خواهند شد به همين علت اهميت آزمايش هاي غربالگري بسيار بالا مي باشد.
براي انجام آزمايشات غربالگري به صورت كامل مي توانيد به آزمايشگاه هاي طب براي غربالگري مادران و غربالگري نوزادان مراجعه نماييد.
آزمايش غربالگري چيست؟
قبل از هر چيز و بررسي اهميت آزمايش هاي غربالگري بهتر است تا بدانيد آزمايش غربالگري چيست؟ براي مشخص شدن وجود بيماري مادرزادي و يا احتمال آن در جنين، بايد آزمايش غربالگري انجام شود، اين آزمايش سلامت فرزند شما را مشخص خواهد كرد در نتيجه اهميت آزمايش هاي غربالگري را مي توان بسيار بالا دانست.
براي انجام اين آزمايشات لازم به نگراني نيست زيرا صدمه اي به شما و يا جنين در حين آزمايش وارد نخواهد شد بيشتر آزمايش هاي غربالگري غير تهاجمي يا Noninvasive هستند، يعني براي انجام آن نيازي به شكافتن بدن نمي باشد و به راحتي از طريق ابزارهاي پيشرفته امكان مشاهده درون بدن ميسر خواهد شد.
بعد از مثبت اعلام شدن نتايج غربالگري، براي رسيدن به پاسخ قطعي درباره مشكل جنين بايد آزمايش هاي تشخيصي انجام شود. برخي از آزمايش هاي رايج غربالگري ساده هستند، براي مثال آزمايش تحمل گلوكز براي تشخيص ديابت بارداري بوده اما برخي ديگر از انواع آزمايش غربالگري براي موارد خاص تجويز مي شوند.
همچنين اين نكته را هم بايد اضافه كنيم كه آزمايش هاي غربالگري معمولا در هر يك از مراحل از غربالگري سه ماهه اول و يا غرباگري سه ماهه دوم بارداري انجام ميگيرد. در برخي مواقع نيز آزمايش غربالگري به صورت تركيبي انجام مي شود و در صورت وجود مشكل در نتيج آزمايش احتياج به آزمايشات تكميلي مي باشد.
اهميت آزمايش هاي غربالگري براي چه كساني بالا است؟
اهميت آزمايش هاي غربالگري ممكن است براي برخي بسيار بالاتر از افراد ديگر باشد، به عنوان مثال افرادي كه سابقه بيماري هاي مادرزادي دارند البته ممكن است بعضي از اعضاي خانواده سابقه نقايص و يا سندرومي نداشته باشند اما با اين وجود براي جنين مشكلاتي به وجود آيد. بنابراين توصيه مي شود همه خانم ها در هر سني تست هاي غربالگري را انجام دهند.
مراحل آزمايش غربالگري
مراحل انجام آزمايش غربالگري شامل هر يك از موارد زير مي باشد كه در ادامه به معرفي هر كدام پرداخته ايم:
- غربالگري سه ماهه اول دوران بارداري
- غربالگري سه ماهه دوم دوران بارداري
- غربالگري تركيبي دوران بارداري
آزمايش غربالگري سه ماهه اول دوران بارداري
آزمايش هاي غربالگري سه ماه اول از اهميت آزمايش هاي غربالگري بالايي برخوردار است اين آزمايش را در ۱۱ الي ۱۳ هفتگي انجام مي دهند كه شامل هر يك از آزمايش هاي زير مي شود:
· سونوگرافي: به كمك امواج صوتي از جنين درون رحم تصوير برداري مي شود كه از اين طريق وضعيت و اندازه جنين را مي توان تشخيص داده و مورد بررسي قرار داد و همينطور مي توان مشخص كرد مادر در چه ماه و روزي از بارداري خود قرار دارد. همچنين در اين آزمايش سونوگرافي در سه ماهه اول دوران بارداري مي توان نقص هاي احتمالي در رشد اندام ها و استخوان ها را نيز تشخيص داد كه مي تواند از مهمترين اهميت آزمايش هاي غربالگري در اين مرحله باشد.
· آزمايش هاي خون اوليه: آزمايش خون در دو نوع “آزمايش غربالگري يكپارچه ترتيبي” و “آزمايش غربالگري يكپارچه سرم” انجام مي شود كه براي بررسي برخي مواد موجود در خون مانند پروتئين مرتبط با بارداري مي باشد.
· نمونه برداري از پرزهاي جفتي: يك نوع آزمايش با نمونه برداري از بافت جفت يا پلاسنتا است كه معمولا از ۱۰ تا ۱۲ هفتگي انجام خواهد شد و موارد اختلالات ژنتيكي مانند سندروم داون يا نقص هاي مادرزادي در اين آزمايش مورد بررسي قرار مي گيرد.اين آزمايش در تشخيص سلامت فرزند شما بسيار مي تواند تاثير داشته باشد و اهميت آزمايش هاي غربالگري در اطمينان از سلامت جنين مي باشد.
لازم به ذكر است كه در تست غربالگري سه ماهه اول بارداري (First Trimester Screening = FTS) دو نوع اندازه گيري به همراه سن مادر مورد استفاده قرار ميگيرد تا ريسك سندرم داون، تريزومي ۱۸ و تريزومي ۱۳ محاسبه شود.
در غربالگري سه ماهه اول خانم باردار از ابتداي هفته ۱۱ (۱۱W+۰D) تا انتهاي هفته ۱۳ (۱۳W+۶D) براي انجام تست به آزمايشگاه ارجاع مي‌شود (بهترين زمان انجام تست در فاصله ۱۲W+۰D تا ۱۳W+۶D است).
از آنجا كه اين تست در سه ماهه نخست بارداري انجام مي شود و همزمان ماركرهاي بيوشيميايي و سونوگرافي را در نظر مي گيرد، غربالگري توأم سه ماهه اول ناميده مي شود. كه اهميت آزمايش هاي غربالگري در اين دوره بسيار بالا مي باشد.
اين نوع غربالگري مشكلات غربالگري هاي جداگانه بر اساس ماركرهاي بيوشيميايي (PAPP-A و Free βhCG) و ماركر سونوگرافي (NT) را كه در گذشته هر يك به تنهايي انجام مي شدند، را رفع خواهد كرد.
آزمايش غربالگري سه ماهه دوم دوران بارداري
غربالگري دومنيز همانند سه ماهه اول در سه مرحله زير انجام مي شود كه در ادامه به صورت مختصر توضيح داده ايم:
· آزمايش خون: آزمايش كوآد ماركر (quad marker) نوعي از آزمايش خون بوده كه در سه ماهه دوم دوران بارداري انجام مي شود و براي بررسي نواقص مادرزادي و ژنتيكي مانند سندروم داون انجام خواهد شد كه در ميان اهميت آزمايش هاي غربالگري داراي اهميت بالايي مي باشد.
· آزمايش گلوكز: اين آزمايش نيز براي تشخيص ديابت در دوران حاملگي براي اكثر بارداران انجام مي شود كه در صورت مثبت بودن ديابت ممكن است به دليل درشت بودن فرزندان به جراحي و عمل سزارين براي زايمان نياز شود.
· آمينوسنتز: نوعي از آمنيوسنتز براي تشخيص اختلالات ژنتيكي مانند مهره شكاف و سندروم داون استفاده مي‌شود.
اهميت آزمايش هاي غربالگري براي تشخيص سلامت جنين و نوزادان بسيار بالا است با توجه به شيوع نسبتاً فراوان سندرم داون، طي ۱۰ سال گذشته روش هاي گوناگوني براي تشخيص پيش از تولد اين بيماري خطرناك فراهم شده است. اما به دلايل متعدد همچون به دنبال داشتن خطر سقط و هزينه زياد انجام تست، امكان انجام اين روش ها براي تمامي زنان باردار وجود نخواهد داشت.
به همين دليل در سال هاي اخير روش هاي غربالگري براي شناسايي زنان باردار كه بيشتر در معرض خطر هستند ابداع شده و اين افراد به عنوان واجدين شرايط براي انجام روش هاي تشخيصي محسوب مي گردند تا از سلامت جنين و فرزند خود مطمئن شوند و يا در صورت مشكل بتوانند در سريع ترين زمان به آن رسيدگي نمايند.
آزمايش غربالگري تركيبي دوران بارداري
در ساليان اخير انواع گوناگوني از روش هاي غربالگري براي شناسايي زنان بارداري كه احتمال ابتلاء جنين آنان به سندرم داون بالاست، ابداع شده است. در صورتي كه نتيجه تست غربالگري مثبت باشد براي اين گروه از زنان باردار به تشخيص پزشك متخصص تست هاي تشخيصي انجام خواهد شد. آمنيوسنتز و CVS (به دست آوردن سلول هاي جنيني و بررسي كروموزومي آن ها) از جمله تست ها در اين زمينه محسوب مي شوند.
تفاوت روش هاي تشخيصي و غربالگري در اين است كه در تست تشخيصي، يك نتيجه مثبت به معني وجود قطعي بيماري يا وضعيتي خاص مي باشد، اما در تست غربالگري، هدف از انجام تست، ارزيابي ريسك (احتمال) وجود بيماري يا يك وضعيت خاص است. پس در تست هاي غربالگري، يك نتيجه مثبت تنها افزايش ريسك را نشان مي دهد. در عين حال، روش هاي غربالگري برخلاف روش هاي تشخيصي بي خطر و كم هزينه مي باشند.
توجه داشته باشيد كه بروز سندرم داون با سن زن باردار ارتباط مستقيم دارد به طوري كه خطر تولد نوزاد مبتلاء به سندرم داون تا ۳۰ سالگي تقريباً ثابت و حدود ۱ در ۱۰۰۰ مي باشد، اما پس از آن به صورت تصاعدي افزايش مي يابد به طوري كه در ۳۵ سالگي به ۱ در ۲۵۰ و در ۴۰ سالگي به ۱ در ۷۵ مي رسد. با اين حال ۸۰% موارد سندرم داون در زنان زير ۳۵ سال بروز مي كند (زيرا تعداد بارداري در اين سنين بسيار بالاتر مي باشد).
سخن آخر
با توجه به اهميت آزمايش هاي غربالگري انجام آن ها براي هر فرد باردار واجب و ضروري است در نتيجه بهتر است تا در زمان هاي مشخص براي غربالگري به آزمايشگاه و پزشك متخصص مراجعه نماييد. آزمايشگاه هاي طب اين امكان را فراهم كرده است تا براي انجام غربالگري از خدمات غربالگري در منزل استفاده نماييد.
اهميت آزمايش هاي غربالگري